تنوع قیر؛ افزایش عمر آسفالت

در دنیا بیش از 7 نوع قیر تولید می‌شود. ولی در کشور ما پس از انقلاب تولیدات  قیر به دلیل هزینه بالا به دو نوع محدود شد.
زمستان و تابستان فرقی ندارد، خیابان‌های شهر همه فصل پر چاله و چوله‌اند. آسفالت‌ها ترک می‌خورند و دهان باز می‌کنند و راه‌ها ویران می‌شوند. سال‌هاست که شهروندان تنها وعده می‌شنوند آسفالت‌های شهر یک روزه تعویض می‌شود». ولی کافی است تا وارد خیابان بهشت شوی، در ساختمان معروف بر آن صندلی معروف تکیه بزنی تا بدانی تحقق این وعده‌ها آسان نیست.

گشتی که در شهر بزنی خواهی دید آسفالت‌های خیابان رها شده‌اند. گویی سال‌هاست فراموش شده‌اند، فرقی هم ندارد کدام منطقه شهر باشد. راه نیاز به نگهداری دارد، مثل یک کودک که نمی‌توان به حال خود رهایش کرد. راه‌ها باید محافظت شوند، آنها نیازمند مراقبت و توجه هستند.
آسفالت‌ها عمر نکرده می‌میرند، عمرشان گاه به سال هم نمی‌رسد کیفیت‌شان فدای ندانم‌کاری‌های سودجویان می‌شود.

این روزها کشورهای توسعه یافته دل مشغولی‌شان تولید آسفالت‌های رنگی و فانتزی است، گرچه رنگ آسفالت در تمام دنیا سیاه است و در کیفیت آن نقشی ندارد. ولی در کشورهای بلژیک و فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی محل عابر پیاده، دوچرخه‌سوارها با آسفالت‌های قرمز رنگ مشخص می‌شود. این کشورها سال‌هاست که می‌دانند راه‌ها شریان اصلی ارتباطات هستند و برای رسیدن به آنچه که توسعه می‌نامند باید رفت‌وآمد تسهیل شود، پس کیفیت را ارتقا می‌بخشند.

برای رسیدن به استاندارد مورد نظر باید دمای هر منطقه محاسبه شود. در مجموع ایران به 3 یا 4 منطقه آب و هوایی تقسیم می‌شود. البته میزان بارندگی و اشعه خورشید مناطق تفکیک شده را هم باید در نظر گرفت، میزان حجم ترافیک و بستر و سطح راه‌ها نیز باید بررسی شوند. آسفالت منطقه کم‌ترافیک و پرترافیک و منطقه‌ای با سطح شیب‌دار و مسطح کاملا متفاوت است.

عمر مفید راه‌های ما 2 سال است. بی‌توجهی به عوامل متعددی که از آن یاد شد موجب شده آسفالت‌ها طول عمر چندانی نداشته باشند. اتوبان زنجان _ تبریز 6 ماه هم دوام نیاورد.

 بحث خرابی آسفالت‌ها و دلایل آن بارها از سوی کارشناسان مطرح شده نه یک بار بلکه چند بار، رسانه‌ها هم بارها از آن گفتند و نوشتند ولی نتیجه تغییری نکرد. به راستی مشکل کجاست؟

در تمام دنیا بیش از 7 نوع قیر تولید می‌شود که بسته به نوع آب و هوا و شرایط منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی در کشور ما پس از انقلاب تولیدات قیر به دلیل هزینه بالا به دو نوع محدود شد. در حال حاضر قیر 100/85 با نفوذپذیری بالا و 70/60 با نفوذپذیری کمتر تولید می‌شود. طبق این دسته‌بندی در مناطق سردسیر قیر 100/85 ومناطق گرمسیر قیر 70/60 به کار می‌رود.

تولیدات فعلی کافی نیست ما نیاز به تنوع در تولید قیر داریم. در مناطق جنوبی همچون اهواز و خرمشهر قیر 50/40 و یا 30/20 باید به کار گرفته شود که در کشور تولید نمی‌شود.

انعطاف‌ناپذیر بودن قیر موجب شده آسفالت‌ها در مقابل سرما و گرما مقاومت خود را از دست بدهند. در منطقه‌ای کویری شب‌های سرد، آسفالت را منقبض می‌کند و گرمای روزهایش مواد را از هم جدا می‌سازد و پر از ترک‌ها و چاله‌هایی می‌شود که می‌بینیم. انعطاف‌پذیری قیر در بالا بردن استقامت آسفالت مهم است. در سایر کشورها برای افزایش انعطاف‌پذیری قیر به آن پلیمر اضافه می‌کنند. به این ترتیب فلکسیبیلیتی (انعطاف‌پذیری) قیر را افزایش می‌دهند. تولید قیرهای مولتی‌گریت در کشورهای توسعه یافته کار سخت و خارق‌العاده‌ای نیست، آنها می‌دانند که آسفالت به مدت 5 سال نباید تعمیر و یا کنده‌کاری شود، به این ترتیب عمر آسفالت را به 20 سال افزایش می‌دهند، از ترمیم و نگهداری و مرمت هم غافل نمی‌شوند.

جدا از نوع قیر زیرسازی و آماده‌سازی بستر آسفالت نیز اهمیت دارد. در ساخت آسفالت 4 تا 5 درصد قیر و 96 درصد مصالح دیگر به کار می‌رود، بسیاری از عیوب به زهکشی ، زیرسازی نامناسب، بی‌توجهی به حجم بار ترافیکی منطقه و اجرای ناهماهنگ پروژه برمی‌گردد. نحوه اجرا در بخش آسفالت چندان اصولی نیست، کسب سود بیشتر موجب شده بسیاری از معیارها نادیده گرفته شود.

و این که چرا به نحوه عملکرد پیمانکاران اعتراض نمی‌شود؟ سوالی است که جواب پیچیده‌ای ندارد.

کار اشتراکی و گروهی در کشور ما بدون ایراد نخواهد بود. وقتی چند پیمانکار دست به کار می‌شوند تا جاده‌ای، خیابانی و راهی را آسفالت کنند باید نتیجه کار را پیشاپیش حدس زد. خیابان‌ها پر می‌شود از ترک‌های ریز و درشت که متخصصان اسم‌های مختلفی به آن داده‌اند.

20 نوع ترک داریم اعم از ترک عرضی، طولی، انعطافی، پوست سوسماری و انعکاسی که هر یک بنا به دلیل خاصی به وجود می‌آید.

شهر تهران از مدت‌ها پیش انواع این ترک‌ها را تجربه کرده و کارش به چاله‌های عمیق رسیده که باید هر چه زودتر برایش فکری کرد؛ خیابان‌های شهر را نباید فراموش کرد. «آسفالت‌ها نیازمند توجه هستند.» این را به یاد داشته باشیم.